Zmiany w Kodeksie pracy mają jednak zacząć obowiązywać od sierpnia. Czy w związku z nimi pracownicy uzyskają zwięcej dni wolnych? Jakie nowe urlopy się pojawią? Co czeka pracowników i pracodawców? Wyjaśniamy.

Aktualnie trwają prace nad nowelizacją przepisów Kodeksu pracy. Po ponad dwóch latach mają zacząć obowiązywać przepisy regulujące pracę zdalną, pojawią się też nowe urlopy. Pracownicy zyskają nowe uprawnienia, a na pracodawców zostaną nałożone nowe obowiązki. 

Już 1 i 2 sierpnia 2022 r. w całej Unii Europejskiej zaczną obowiązywać dwie dyrektywy:

1. dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1152 z 20.6.2019 r. w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE L z 2019 r. Nr 186, s. 105) oraz
2. dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z 20.6.2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylającą dyrektywę Rady 2010/18/UE (Dz. Urz. UE L z 2019 r. Nr 188, str. 79).

W związku z koniecznością nowelizacji Kodeksu pracy Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej przygotowało projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (druk UC118). Zanim jednak przepisy krajowe zaczną obowiązywać pracodawcy powinni przyzwyczaić się do obowiązków wynikających z dyrektyw i zadbać o wdrożenie wynikających z nich norm.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej w sprawie równowagi między życiem zawodowym i prywatnym rodziców lub opiekunów (tzw. dyrektywa work-life-balance) została przyjęta w czerwcu 2019 roku. Nowe regulacje zawierają wiele rozwiązań dotyczących uprawnień rodzicielskich oraz urlopów. W związku ze zmianami w prawie, pojawi się wiele nowych regulacji dotyczących zarówno pracowników, jak i pracodawców.

1. Nowy urlop opiekuńczy

Konieczność implementacji unijnych przepisów do porządku krajowego sprawiła, że niebawem pojawi się zupełnie nowy urlop w kodeksie pracy. Będzie to aż 5 dodatkowych wolnych dni w roku kalendarzowym. Ma on na celu zapewnienie osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej krewnym (syn, córka, matka, ojciec lub małżonek/małżonka) lub pozostającej we wspólnym gospodarstwie domowym wymagającej znacznej opieki lub znacznego wsparcia z poważnych względów medycznych. Nowy urlop ma być bezpłatny, za czas przebywania w domu pracownik nie otrzyma wynagrodzenia. Dni wolne wliczą się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Urlop będzie udzielany na wniosek pracownika, złożony w postaci papierowej lub elektronicznej, w terminie nie krótszym niż 1 dzień przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu.

Źródło: shuuterstock

2. Zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej 

Dodatkowo do Kodeksu pracy zostanie wprowadzone zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem – w wymiarze 2 dni albo 16 godzin w roku kalendarzowym. Pracownik będzie mógł skorzystać z tego zwolnienia w przypadku niezbędnej, natychmiastowej obecności gdzie indziej.

Za czas zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej zachowa prawo do 50% wynagrodzenia obliczanego jak pensja za czas urlopu wypoczynkowego.

3. Urlop rodzicielski wydłuży się

Zgodnie z projektowanymi zmianami urlop rodzicielski ma być dłuższy. Obecnie wynosi 32 tygodnie w przypadku urodzenia jednego dziecka i 34 tygodnie w przypadku ciąży mnogiej. Po zmianach będzie to odpowiednio 41 i 43 tygodnie.

Każdy z rodziców będzie miał również gwarancję 9 tygodni urlopu, który nie będzie mógł być przeniesiony na drugiego rodzica. Ponadto po zmianach prawo urlopu rodzicielskiego ma być indywidualnym prawem dla każdego z rodziców. Nie będzie uzależnione od wykorzystania urlopu macierzyńskiego przez matkę dziecka.

Dodatkowo nowe przepisy wprowadzą 12-miesięczny okres na skorzystanie z urlopu ojcowskiego. Aktualnie ojcowie mają prawo do wykorzystania urlopu ojcowskiego przez 24 miesiące od dnia urodzenia dziecka.

4. Wyższy zasiłek macierzyński

Inna zmiana to zwiększenie wysokości zasiłku macierzyńskiego za cały okres urlopu rodzicielskiego i ustalenie go na poziomie 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Obecnie wypłacany jest w wysokości 100 proc. podstawy zasiłku za pierwsze 6 tygodni urlopu rodzicielskiego i 60 proc. podstawy wymiaru zasiłku za pozostałą cześć tego urlopu – oznacza to, iż obecnie zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego wynosi średnio 67,5 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

5. Szersza ochrona stosunku pracy

Zakres ochrony stosunku pracy zostanie rozszerzony. Zgodnie z projektowanymi zmianami zostanie wprowadzony zakaz prowadzenia przygotowań dotyczących zamiaru rozwiązania stosunku pracy z pracownicami w ciąży, pracownikami, którzy wystąpili z wnioskiem o udzielenie części urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego albo jego części oraz urlopu rodzicielskiego albo jego części oraz z pracownikami, którzy złożyli do pracodawcy wniosek o elastyczną organizację pracy od dnia złożenia wniosku.

Nowe wykroczenia przeciwko prawom pracownika od sierpnia 2022 w kodeksie pracy - PIT.pl

6. Ułatwienia dla rodziców dzieci do 8 lat

Projekt zakłada również wprowadzenie elastycznej pracy m.in. dla rodziców dzieci do 8 lat. O przyczynach odmowy dotyczącej np. udzielenia pracy zdalnej lub zgody na indywidualny czas pracy pracodawca będzie musiał pisemnie poinformować pracownika. Dziś nie ma takiego obowiązku. Po zmianie przepisów pracodawcy nie będą mogli zlecać – bez zgody pracownika – pracy w nocy, delegacji czy pracy w godzinach nadliczbowych pracownikom opiekującym się dzieckiem do 8 lat. Dziś ta granica to 4 lata.

Jak wskazują autorzy projektu, wszystkie te zmiany mają zachęcić rodziców do równiejszego dzielenia się obowiązkami opiekuńczymi.

Zgodnie z projektowanymi przepisami wydłużeniu z 4. do 8. roku życia dziecka ulegnie także okres, do ukończenia którego pracodawca może polecać pracownikowi – tylko za jego zgodą – pracę w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej, zatrudniać w systemie przerywanego czasu pracy oraz delegować poza stałe miejsce pracy.

7. Praca zdalna na stałe w Kodeksie pracy

Projekt przyjęty przez rząd przewiduje szereg regulacji dotyczących pracy zdalnej, która po ponad dwóch latach ma zostać uregulowana w Kodeksie pracy. Praca zdalna ma być oparta na porozumieniu między pracodawcą a pracownikiem. Pracodawca będzie zobowiązany do pokrycia kosztów internetu czy prądu.

Przebieg prac nad projektem można śledzić tutaj: https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12356556/katalog/12855413#12855413

Kodeks pracyFormy zatrudnieniaMacierzyństwo