Kryzys energetyczny. KNF chce od banków planów awaryjnych na wypadek niedoborów prądu

— Odpytaliśmy pod koniec lipca banki o analizę ryzyka oraz o planowane metody jego zmniejszenia na wypadek ograniczeń lub przerw w dostawie energii elektrycznej — potwierdza Jacek Barszczewski, rzecznik Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego.

Zwraca uwagę, że banki i ich dostawcy nie są objęci wyłączeniem z ograniczeń dostaw przewidzianych na podstawie ustawy prawo energetyczne. — Dlatego zapytaliśmy banki o plany mające na celu zapewnienie ciągłego i niezakłóconego działania oraz służące zapewnieniu możliwości prowadzenia bieżącej działalności, zwłaszcza w zakresie dostępu klientów do zgromadzonych środków oraz transakcji płatniczych realizowanych za pośrednictwem banku — podkreśla Barszczewski.

Konieczność przymusowego ograniczenia poboru energii elektrycznej na razie wydaje się odległa, ale takiej sytuacji nie można wykluczyć. Najpierw braki energii zaspokajane są bowiem interwencyjnymi zakupami od sąsiadów, ale i oni mogą mieć problemy. Dopiero, jeśli doszłoby do takiej sytuacji, zostałyby wprowadzane tzw. stopnie zasilania. To ograniczenia dostępnej mocy. Wprowadza się je najpierw dla dużego przemysłu, potem stopniowo dla mniejszych odbiorców biznesowych: hoteli, galerii handlowych itp. W ten sposób operator może ograniczyć dostawy energii tylko sektorowi przemysłowemu albo — w najczarniejszym scenariuszu — wyłączyć prąd wszystkim odbiorcom na danym terenie.

— UKNF realizuje swoje kompetencje nadzorcze i słusznie stara się zwrócić bankom uwagę na rodzaje ryzyka związane z kryzysem energetycznym. Nie chodzi to, że banki nie są przygotowane w tym zakresie – wręcz przeciwnie, mają plany awaryjne i nie ma powodów do niepokoju. Zaraz po ataku Rosji na Ukrainę, czyli już na początku marca, przyjęliśmy w sektorze rekomendacje dla banków mające pomóc w utrzymaniu ciągłości działania w warunkach konfliktu zbrojnego i jego następstw — podkreśla Tadeusz Białek, wiceprezes Związku Banków Polskich.

Dodaje, że w tym dokumencie wskazano ryzyka – w tym problemy z dostawą energii elektrycznej czy paliw — oraz środki zaradcze, aby banki mogły utrzymać ciągłość działania. — W zakresie rekomendacji nie mogę wchodzić w szczegóły, nie są one publiczne, każdy bank musi przełożyć je na własne plany awaryjne — mówi Białek.

— Jesteśmy przygotowani, ale nie oznacza to, że nie ma żadnych problemów. Banki nie należą do instytucji uprzywilejowanych w zakresie kolejności dostaw prądu czy paliwa. To może powodować pewne problemy w razie realizacji czarnego scenariusza i dużych niedoborów energetycznych, które zaburzyłyby działanie bankomatów czy bankowozów. Taka sytuacja mogłaby doprowadzić do zaburzeń w bieżącej obsłudze finansowej klientów — zaznacza wiceprezes ZBP.

Dlatego organizacja zasygnalizowała rządowi, że regulacje kryzysowe powinny uwzględniać instytucje finansowe w zakresie dostaw energii elektrycznej i paliwa, aby zachować ciągłość usług finansowych nawet w najgorszym scenariuszu.

Sektor już testował swoje systemy na wypadek ograniczonych dostaw prądu

Polskie banki przyznają, że KNF sprawdza ich plany awaryjne na wypadek ograniczeń dostaw prądu. — Dostaliśmy z UKNF pismo, w którym zwrócono uwagę na możliwość wprowadzenia tzw. stopni zasilania, czyli ograniczeń dostaw energii elektrycznej. Urząd poprosił o ocenę ryzyka takiego zjawiska dla ciągłości działalności — mówi jeden z bankowców.

— Do właścicieli dużych budynków parę tygodni temu firmy energetyczne wysyłały zawiadomienia, aby przygotowali się na różne stopnie zasilania i dostosowali warunki pracy do mniejszych dostaw prądu – mówi jeden z pracowników banku. Zarządcy budynków i najemcy – w tym banki — muszą więc być gotowi na zmniejszenie zużycia energii na oświetlenie, wentylację czy klimatyzację. Dla banków kluczowe jest zachowanie ciągłości pracy, stąd konieczność posiadania planów awaryjnych, które teraz badał UKNF.

Zobacz też: Rekordowe ceny prądu porażą polskie firmy. "Czeka nas lawina spektakularnych likwidacji"

Niektóre europejskie banki przeprowadziły symulacje wyłączenia prądu, dające rozeznanie, jak działać podczas utraty zasilania. Europejski Bank Centralny wymaga od instytucji finansowych, aby posiadały plany awaryjne na wypadek zaburzeń w dostawach energii. Jednak — jak wskazują eksperci w rozmowie z Reutersem — jedynie nieliczne firmy są przygotowane na dłuższe, trwające więcej niż kilka dni, ograniczenia dostaw prądu.

Dalsza część artykułu znajduje się poniżej materiału wideo

Niektóre banki informują, że zaczęły pracować nad planami jeszcze zanim otrzymały pismo z UKNF. — W ramach naszego sztabu kryzysowego postanowiliśmy sprawdzić, co wydarzyłoby się w razie wprowadzenia stopni zasilania. W pierwszej kolejności dotknięte ograniczeniami mocy byłyby zakłady i biurowce, banki nie są wyłączone z tych zasad, więc musimy być gotowi. Sprawdzaliśmy, jak działają systemy zasilania awaryjnego, czy sprawne są agregaty i czy wszystko jest odpowiednio podpięte. Testowaliśmy, czy tzw. procesy krytyczne, wymagające działania bez względu na sytuację w kraju, są kontynuowane. Sprawdzaliśmy listę komputerów, które muszą być w naszych centralach włączone bez przerwy — mówi inny bankowiec, zastrzegający anonimowość.

Podkreśla, że jego bank nie ma problemu z centrum danych, bo te — zlokalizowane w dwóch różnych miejscach — należą do infrastruktury krytycznej państwa i z mocy prawa mają zapewnione odpowiednie dostawy prądu. To kluczowe dla bezpieczeństwa ogromnych baz danych banków i ich systemów informatycznych. Bank ten nie ma we własnych biurowcach serwerów zawierających krytyczne dane.

Zobacz też: Ceny energii zwalają z nóg samorządowców. Duże miasto unieważni przetarg na dostawy

'Sytuacja jest przez nas monitorowana i analizowana pod kątem różnych, możliwych scenariuszy. Od wielu lat, w naszym banku działa System Zarządzania Ciągłością Działania, który zabezpiecza zdolność banku do kontynuacji realizacji procesów krytycznych' — odpowiada biuro prasowe BNP Paribas. Jak zapewnia bank, jest to możliwe dzięki wdrożeniu rozwiązań zapewniających środki i zasoby konieczne do reagowania na sytuacje kryzysowe "w sposób planowy oraz zapewniający wcześniej zdefiniowany i zaakceptowany poziom dostępności".

Polscy kredytodawcy na razie bez dodatkowych oszczędności

Czołowe zachodnie banki dostrzegają ryzyko kryzysu energetycznego i starają się wprowadzić działania, aby zużywać mniej prądu czy ciepła, co nie tylko będzie korzystne dla nich samych (mniejsze zużycie i wydatki), ale też wspomoże sytuację całego kraju (im więcej branż obniży zużycie energii i ciepła, tym większy spadek popytu i mniejsza presja na wzrost cen).

Na przykład Deutsche Bank wyłącza ciepłą wodę w łazienkach, zmienia temperaturę w biurach i unieruchamia fontannę przed głównym biurem we Frankfurcie. Dodatkowo wyłącza zewnętrzne reklamy podświetlane w nocy, a także ozdobne oświetlenie wewnątrz biur. Szwajcarski ubezpieczyciel Zurich Insurance Group zapowiedział, że w razie pogorszenia sytuacji zamknie pracowniczą siłownię i niektóre piętra biurowe.

Polskie banki mają teoretycznie spore pole do popisu w zakresie oszczędności energii, bo oprócz całkiem dużych central mają jeszcze oddziały: na koniec lipca było ich 10,3 tys. Jednak z wypowiedzi bankowców nie wynika, aby teraz szykowały nadzwyczajne działania, mające zmniejszać zużycie, zanim jeszcze kryzys nastąpi. Sugerują, że oszczędnie funkcjonują już od dawna.

Zobacz też: Trudna zima przed polską gospodarką. Jest kilka scenariuszy, od których zależy recesja

— Polskie banki już od paru lat zwracają większą uwagę na oszczędność energii, sporo z nich wpisało w politykę działania proekologiczne. W naszym banku woda ma umiarkowaną temperaturę, włączamy światło w nieużywanych częściach budynku, mamy systemy pomagające w gaszeniu świateł. Banki zachodnie pod tym względem być może były mniej aktywne, stąd teraz ich działania wydają się szersze, ale rzeczywiście na razie nie planujemy głębszych oszczędności, np. dzięki wyłączaniu neonów. Nie wykluczam, że i to zaczniemy robić — wskazuje jeden z bankowców.

— Na razie co dodatkowych oszczędności nie wprowadziliśmy. W naszych budynkach światła i klimatyzacja automatycznie wyłączają się po danej godzinie. Jeśli sytuacja energetyczna pogorszy się, sięgniemy po dalsze oszczędności. Sprawa nie zawsze jest jednak prosta. Chcieliśmy podnieść temperaturę klimatyzowanego powietrza w części biurowca, w którym przebywa tylko paru pracowników, bo pozostali pracują zdalnie. Jednak ze względu na przepisy nie mogliśmy wyłączyć klimatyzacji, bo powietrze musi być wymieniane w odpowiednim tempie bez względu na to, ile osób przebywa w danym pomieszczeniu — relacjonuje pracownik jednego z czołowych polskich banków.

Autor: Maciej Rudke, dziennikarz Business Insider Polska