27/02/2019
Wynagrodzenia w małych firmach są dwukrotnie niższe od średniej pensji podawanej przez GUS. Gdyby ZUS brał pod uwagę te rzeczywiste dane, składki ZUS wynosiłyby nie jak obecnie 1316 zł, lecz jedynie... 680 zł.
Od Nowego Roku po raz pierwszy zerwano z zasadą ryczałtowych składek ZUS dla przedsiębiorców. Rok 2019 jest pierwszym rokiem, w którym mali przedsiębiorcy uzyskali możliwość opłacania składek ZUS niższych od tych standardowych, tj. wyliczanych na podstawie przeciętnego wynagrodzenia. Problem polega jednak na tym, że kryterium uprawniające do tzw. "małego ZUS-u" oparte zostało nie na dochodzie osiąganym przez przedsiębiorcę, lecz na jego przychodzie. Szczegółowo na ten temat pisaliśmy tutaj.
Skonstruowanie nowych przepisów w taki właśnie sposób spowodowało, że ogromna liczba przedsiębiorców osiągających spore przychody, lecz stosunkowo niewielkie dochody, została pozbawiona możliwości jakiegokolwiek obniżenia daniny na rzecz ZUS i wciąż zmuszana jest do opłacania niebotycznej składki, która w tym roku przekroczyła barierę 1300 zł. Tym samym, problem niezrozumiałego sposobu ustalania wysokości składek ZUS wciąż pozostaje aktualny.
W zeszłym miesiącu poznaliśmy nową wartość składki zdrowotnej. Tym samym, znamy już wszystkie składki ZUS, jakie obowiązywać będą w roku 2019. Łącznie, składki ZUS wzrosły o 7,3%. Dlaczego?
W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą, wartość składek ZUS nie zależy bezpośrednio od poziomu osiąganych dochodów (tak jak to jest np. w przypadku pracowników etatowych), lecz naliczana jest ryczałtem.
Podstawę wymiaru składek ZUS stanowi bowiem wartość przeciętnego wynagrodzenia. Wszyscy mali przedsiębiorcy, płacą zatem jednakowe składki ZUS (obecnie w wysokości 1316,97 zł), niezależnie od tego czy osiągają miesięczny dochód w wysokości 1000 zł czy też w wysokości 20 000 zł. Ustawodawca przyjął bowiem, iż każdy przedsiębiorca, którego przychody przekraczają limit 63 tys. zł rocznie, płacić będzie jednakową stawkę wyliczaną od średniej wartości dochodu. Jak jednak ustalić poziom tego średniego dochodu przedsiębiorcy? I tu zaczyna się poważny problem.
Tak jak wspomnieliśmy, podstawa wymiaru składek ZUS obliczana jest w oparciu o wartość przeciętnego wynagrodzenia. W przypadku podstawy dla składki zdrowotnej, wartość tego średniego wynagrodzenia ogłaszana jest co roku przez Główny Urząd Statystyczny (GUS). W przypadku zaś składek na ubezpieczenia społeczne, podstawę tę (w formie wynagrodzenia prognozowanego) ogłasza prezes ZUS w oparciu o ustawę budżetową, która z kolei również opiera się na danych GUS. Jak zatem GUS wylicza tę wartość?
Zgodnie z informacjami publikowanymi na stronach internetowych GUS, jak również w rocznikach statystycznych wydawanych przez tę instytucję, wartość przeciętnego wynagrodzenia obliczana jest na podstawie danych dotyczących podmiotów, które zatrudniają.... więcej niż 9 pracowników.
Oznacza to, że analityków GUS nie interesują wynagrodzenia ludzi zatrudnionych w firmach małych, zatrudniających mniej niż 9 osób. Ich wynagrodzenia nie są brane pod uwagę do wyliczania średniej. GUS nie uwzględnia również zarobków osób samozatrudnionych.
Wartości średniej pensji podawane do publicznej wiadomości są więc wyliczane w oparciu o dochody uzyskiwane jedynie w tych firmach, w których zatrudnienie wynosi przynajmniej 10 osób. Firmy zatrudniające mniej niż 10 osób są całkowicie pomijane w tych statystykach.
Przy przyjęciu takiej metodologii, średnie miesięczne wynagrodzenie przyjęte do obliczenia nowych składek ZUS wyniosło w tym roku 4765 zł, a w przypadku składki zdrowotnej jeszcze więcej, bo aż 5071 zł.
Dlaczego, na potrzeby ustalania wysokości składek dla najmniejszych jednoosobowych firm, ZUS bierze pod uwagę wynagrodzenia osiągane jedynie w firmach dużych? Czy wynika to z niedostępności odpowiednich danych? Nic podobnego.
Okazuje się bowiem, iż GUS publikuje również dane dotyczące wynagrodzeń w tych najmniejszych firmach. Średnie wynagrodzenia w firmach zatrudniających nie więcej niż 9 osób, są jednak publikowane nie raz na kwartał (tak jak w przypadku dużych firm), lecz raz na rok. Dane te publikowane są również ze znacznym opóźnieniem - obecnie dostępne są bowiem dopiero dane za rok 2017. I co ciekawe, średnia wynagrodzeń dla małych firm nie jest zbytnio eksponowana w mediach. Odpowiedzi na pytanie, dlaczego tak się dzieje, udziela być może sama wartość tej średniej, która u wielu Polaków może wywołać prawdziwy wstrząs poznawczy...
Według danych GUS, średnie wynagrodzenie brutto w ramach działalności gospodarczych prowadzonych przez osoby fizyczne i zatrudniających nie więcej niż 9 osób, wyniosło w 2017 roku zaledwie... 2332,50 zł.
Porównajmy zatem średnie wynagrodzenia w firmach dużych (powyżej 9 pracowników) z wynagrodzeniami w firmach małych (do 9 pracowników) uzyskiwane w roku 2017.
|
Firmy duże (pow. 9 osób) |
Firmy małe (do 9 osób) |
|
|
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w roku 2017 |
4 739,91 zł * | 2 332,50 zł ** |
|
* przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale 2017 ** źródło: https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5502/1/12/1/dzialalnosc_gospodarcza_przedsiebiorstw_do_9_osob_2017.pdf |
||
Różnica może wydawać się szokująca. Jak wynika z powyższego zestawienia, przeciętne wynagrodzenie w małych firmach zanotowane w roku 2017 wynosiło jedynie 2332,50 zł. W tym samym czasie średnie wynagrodzenie w firmach dużych wyniosło 4739,91 zł i było aż o 103% wyższe niż w firmach małych.
Pomimo że GUS publikuje te dane, a ZUS tymi danymi dysponuje, ustawodawca przyjął rozwiązanie polegające na tym, iż składki ZUS dla najmniejszych przedsiębiorców będą liczone na podstawie większej z tych dwu wartości, tj. od wynagrodzenia uzyskiwanego w firmach dużych, a więc od wartości, która nie ma nic wspólnego z dochodami małych firm.
To właśnie dzięki przyjęciu takiego rozwiązania, składki ZUS dla małych firm kształtowały się w 2018 roku na absurdalnym poziomie 1228,70 zł. Policzmy zatem, ile wynosiłyby składki ZUS w 2018 roku, gdyby podstawę ich wyliczenia stanowiło rzeczywiste średnie wynagrodzenie w małych firmach, a nie wzięte z sufitu wynagrodzenie publikowane przez GUS.
|
Ile wyniosły składki ZUS w 2018 r. (obliczone na podstawie wynagrodzenia przeciętnego oraz prognozowanego) |
Ile wyniosłyby składki ZUS (gdyby obliczone zostały na podstawie rzeczywistego średniego wynagrodzenia w małych firmach) |
|
| Składka emerytalna | 520,36 | 273,18 |
| Składka rentowa | 213,26 | 111,96 |
| Składka chorobowa | 65,31 | 34,29 |
| Składka wypadkowa | 44,52 | 23,37 |
| Składka na Fundusz Pracy | 65,31 | 34,29 |
| Składka zdrowotna | 319,94 | 157,44 |
| RAZEM | 1228,70 | 634,53 |
Jak wynika z powyższego zestawienia, składki ZUS, obliczane na podstawie rzeczywistych wynagrodzeń uzyskiwanych w małych firmach, w 2018 roku wyniosłyby... 634,53 zł. W rzeczywistości zaś mali przedsiębiorcy zmuszeni byli do odprowadzania co miesiąc kwoty w wysokości 1228,70 zł, czyli kwoty dwukrotnie wyższej.
Przekładając to na rok 2019 i zakładając, że wynagrodzenia w firmach małych rosły tak samo szybko jak w firmach dużych (tj. o 7,3%), składki ZUS dla małych firm w roku 2019 powinny obecnie wynosić 680,85 zł zamiast obecnych 1316,97 zł.
Jedynym powodem, dla którego małe firmy przepłacają każdego miesiąca ponad 630 zł jest przyjęcie do obliczeń wysokości wynagrodzeń osiąganych w dużych korporacjach oraz wynagrodzenia prognozowanego całkowicie oderwanego od rzeczywistości, w jakiej funkcjonują najmniejsze firmy.
Aby w pełni uświadomić sobie niedorzeczność takiego sposobu ustalania składek ZUS dla małych firm, wystarczy policzyć, jaką część wynagrodzenia osiąganego w małej firmie stanowi danina odprowadzana do ZUS. Jeśli pełne składki ZUS w 2018 roku wynosiły 1228,70 zł, a średnie wynagrodzenie w małej firmie wyniosło 2332,50 zł, to oznacza to, że osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą oddaje na rzecz ZUS średnio 53% swoich zarobków. Zobacz więcej na temat aktualnych składek ZUS.
| Zobacz również: | Jak uniknąć składek ZUS? |
| Wyższe składki ZUS w 2019 roku | |
| Ważne zmiany w podatkach i ZUS w 2019 roku | |
