Imaginacyjny portret Józefa Katerli
Informacje o eksponacie
Dział:
Typ eksponatu: Portret
Autor: Barbara Wójtowicz-Flądro
Datowanie: 2016 r.
Sposób i data nabycia: Dar Kazimiery i Andrzeja Zapałów
Materiał, technika: płyta pilśniowa, farby akrylowe i olejne
Wymiary: 56 x 65 cm owal
Nr inwentarzowy: DSŻ/PJ/141
Opis:
Portrety imaginacyjne to dzieła będące przedstawieniem osoby (osób) z wyobraźni autora. Tworzy się je wówczas, gdy wizerunki nie zachowały się bądź w ogóle nigdy nie powstały. Tak właśnie jest z portretem Józefa Katerli – macierzystego dziadka Stefana Żeromskiego, którego nie malował za życia żaden artysta a sztuka fotografowania jeszcze wówczas nie istniała.
Prezentowany w ciekockim dworku obraz ukazuje mężczyznę w średnim wieku o pociągłej twarzy, ciemnych oczach, kształtnym nosie, ciemnych, lekko przyprószonych siwizną bujnych włosach, zgrabnie wymodelowanej brodzie. Widoczny fragment ubioru to biała koszula i ciemny surdut.
Tu kilka informacji biograficznych o Józefie Katerli:
Urodzony 2 marca 1799 roku w Jaworznie (krakowskie) z rodziców Józefa herbu Róża-Poraj i Barbary z Paczków herbu Orla. Dzieciństwo spędził w majątku Lubachowy, czas edukacji w Krakowie ( Collegium Pijarów i Uniwersytet Jagielloński). W dorosłych latach trudnił się dzierżawami dóbr ziemskich (Brzozówka, Boczkowice, Rożnica) a w 1833 roku, wraz z żoną Agnieszką z Jackowskich kupił majątek Tyniec nad Nidą i tam osiadł z najbliższymi. Był solidnym gospodarzem, dobrym obywatelem - patriotą (brał udział w Powstaniu Listopadowym), człowiekiem głębokiego serca wobec rodziny, dworskiej służby, wiejskiej biedoty. Wspomagał różne organizacje i instytucje kościelne: klasztory, szpitaliki parafialne itp. Zmarł w Tyńcu 16 stycznia 1842 roku.
Autorką portretu jest artystka plastyczka Barbara Wójtowicz-Flądro, która na prośbę kustosz honorowej Dworku Stefana Żeromskiego Kazimiery Zapałowej podjęła się tego zadania w oparciu o wiedzę zawartą w książce „Rodzina Stefana Żeromskiego w Świętokrzyskiem” oraz znajomość ikonografii z I połowy XIX wieku a także fotografii rodziny portretowanego: jego brata Franciszka, córek i wnuczków.
Portret oprawiony jest w owalną, złoconą XIX-wieczną angielską ramę z okresu klasycyzmu o bogatej ornamentowej dekoracji.
Literatura:
Kazimiera Zapałowa, artykuł Portret dziadka Katerli (w:) Z Dworku, teksty Kazimiery Zapałowej.