Wielkimi krokami zbliżają się zbiory, w przypadku grusz odmiany konferencja trwają w najlepsze i kolejne partie owoców kierowane są do komór przechowalniczych i na sprzedaż. Jednak niezmiernie istotnym elementem zbiorów jest optymalne wyznaczenie terminu zbioru. Istnieje wiele metod ułatwiających podejmowanie decyzji o zbiorze danych odmian. Wiele gospodarstw nadal kieruje parametrem, który widoczny jest na „na pierwszy rzut oka” a mianowicie na wybarwienie owoców. Nie ma w tym nic dziwnego, ponieważ to właśnie pokrycie rumieńcem jest jednym z ważniejszych czynników decydujących o przeznaczeniu owoców po zbiorze. Jednak metoda ta nie będzie najkorzystniejsza, kiedy jabłka kierowane są do długiego przechowywania.
Wiec jak należy określać termin optymalnego zbioru danych jabłek?
Na optymalną dojrzałość zbiorczą jabłek i wyznaczenie tzw. „okna zbiorów” wpływa wiele czynników. Jego określenie powinno rozpoczynać się na ok 2 tygodnie przed planowanym terminem zbiorów, w celu śledzenia tempa dojrzewania owoców. W zależności od przebiegu warunków atmosferycznych ten proces może przebiegać z różną szybkością w poszczególnych latach. Dlatego konieczne jest działanie z wyprzedzeniem, aby mieć co najmniej 3 pomiary w celu określenia szybkości dojrzewania.
Do najprostszych czynników wpływających na termin zbioru zalicza się:
- Wielkość owoców
- Powierzchnia rumieńca
- Barwa zasadnicza skórki
- Łatwość odrywania się szypułki od krótkopędów
- Data kalendarzowa
Wymienione czynniki decydujące o zbiorze owoców są jednak obarczone dużym błędem i przy oczekiwaniu na odpowiedni rozmiar lub poprawę wybarwienia owoce niestety przejrzewają i tracą na zdolności przechowalniczej. Owoce po przekroczeniu optymalnego zbioru są bardziej narażone na niepowodzenia podczas przechowywania w obiektach przechowalniczych. Zdecydowanie szybciej tracą one parametry niezbędne do przechowywania i późniejszej sprzedaży. Najbardziej precyzyjną i miarodajną metodą oceny dojrzałości owoców jest pomiar etylenu w komorach nasiennych. Jest jednak metoda mało dostępna dla większości sadowników ze względu na złożoność pomiarów i konieczność posiadania specjalistycznego sprzętu. Jednak ta metoda jest najbardziej precyzyjną i pozwalającą na optymalne przechowywanie owoców w doskonałej kondycji.
Test Skrobiowy
Większość sadowników korzysta z najprostszej i najbardziej popularnej metody jaką jest wykonywanie testu rozkładu skrobi w owocach. Wystarczą do tego celu proste materiały w postaci płynu Lugola, czyli roztworu jodku potasu. Oraz tablica przedstawiająca następujące po sobie etapy z zaznaczeniem optymalnego zakresu dla danej odmiany bądź też grupy odmian. Proces pomiaru jest prosty i nie wymaga skomplikowanych materiałów. Niezbędny jest ostry nóż, naczynie lub spryskiwacz do pokrycia miąższu owocu roztworem i rękawiczki jednorazowe w celu ochrony rąk, ponieważ roztwór jodku potasu silnie odbarwia zarówno ubrania jak również barwi skórę.
Pierwsza próba skrobiowa powinna być przeprowadzona na ok. 2 tygodni przed spodziewanym zbiorem i powtarzana co kilka dni w celu określenia szybkości rozkładu skrobi. Warto pamiętać, że owoce pobierane do oceny powinny być wybierane w kolejnych próbach z tych samych drzew a same rośliny powinny być reprezentatywne dla całej kwatery. Optymalną próbą dla jednego powtórzenia jest 10 sztuk owoców. Następnie leży je przeciąć równoleżnikowo przez środek gniazda nasiennego i połówki jabłka odłożyć parami w celu oceny zaawansowania rozkładu skrobi dla danego jabłka. Połówki owoców należy spryskać lub zamoczyć w roztworze płynu Lugola odstawić i odczekać 2 minuty. Ostatnim etapem jest porównanie ze wzorcową tablicą. Jabłka wybarwione w 100% na kolor czarny są niedojrzałe i jeszcze nie rozpoczął się proces rozkładu skrobi do cukrów prostych. Natomiast miąższ owoców po spryskaniu roztworem pozostają niezabarwione są owocami przejrzałymi, które już są po optymalnym terminie zbioru.
Ocena zawartości ekstraktu
Metoda wymagająca posiadania specjalnego sprzętu do pomiaru zawartości cukrów prostych z soku owoców. Jest to prosta metoda dzięki której jesteśmy w stanie określić na jakim poziomie znajduje się zawartość cukrów w owocach. Dzięki wiedzy na jakim poziomie zawarty jest ekstrakt można odczytać z tabel optymalne wartości w momencie zbioru. Jeśli wartość mierzonego ekstraktu w owocach jest niższa od oczekiwanej owoce nie są jeszcze w pełni gotowe do zbioru i należy jeszcze poczekać. Ponieważ wraz dojrzewaniem owoców wartość ta się zwiększa.
Określenie jędrności owoców
Kolejny element w ocenie nie tylko optymalnego terminu zbioru, ale również o przeznaczeniu partii owoców. Jest to parametr, który wraz z postępującym procesem dojrzewania zmniejsza się. Warto pamiętać, że owoce tracą swoją jędrność zarówno przez zbiorem, ale również po zbiorach w obiektach przechowalniczych i podczas obrotu handlowego. Dlatego jest to jeden z najważniejszych parametrów decydujących o zbiorze owoców. Pomiaru dokonuje się za pomocą penetrometru, potocznie nazywanego jędrnościomierzem. Poprzez wciskanie w miąższ owocu specjalnego trzpienia w zależności od gatunku o różnych średnicach. Dla jabłek trzpień ma średnice ok 11mm natomiast dla gruszek przewidziany jest trzpień o średnicy 8mm. Przed pomiarem należy usunąć zewnętrzną warstwę skórki, która będzie zakłamywała pomiar. Jędrność jest tym czynnikiem, który często dyskwalifikuje owoce z rynku deserowego ze względu jej zbyt niską wartość po okresie przechowywania. Jest to na tyle ważne, że niektóre odmiany w oknie zbiorczym posiada niską wartość wyjściową np. odmiana Szampion. Ponadto odmiana ta również cechuje się szybką utratą jędrności podczas przechowywania i często już po kilku miesiącach przechowywania nie spełniają norm rynkowych. W celu poprawy parametru jędrności ważne jest odpowiednie nawożenie wapniem w okresie wzrostu owoców.
Jak to najczęściej bywa pojedyncze parametry nie są w stanie jednoznacznie określić optymalnego okna zbioru dla poszczególnych odmian. W tym celu konieczne jest kilkukrotne przeprowadzenie testów dojrzałości owoców. Przy posiadaniu powyższych danych dla poszczególnych odmian można obliczyć Indeks Streifa. Czyli jedną wartość składającą się z wykorzystania otrzymanych wcześniej danych. Wartości indeksu Strefia maleją wraz z postępującą dojrzałością owoców, dlatego jest dobrym prognostykiem dla wyznaczenia optymalnego terminu zbioru z kilkudniowym wyprzedzeniem. Jednak do tego konieczna jest odpowiednia ilość danych mówiąca o szybkości przemian w owocach.
Oblicza się go w następujący sposób:
IS= Jędrność kG/Zawartość ekstraktu * wartość próby skrobiowej
Z tej metody powinny korzystać wszystkie gospodarstwa, które planują kierować owoce do długiego przechowywania w komorach ULO i KA. Dzięki wykorzystaniu wszystkich składowych potrzebnych do wyznaczenia optymalnego terminu zbioru metoda ta okazuje się być tą najmniej zawodną względem pojedynczych, które zostały wymienione powyżej.
WAŻNE
Informacji o aktualnej sytuacji związanej z wyznaczaniem terminu zbioru poszczególnych odmian szukajcie w zakładce „Aktualności” lub pod bezpośrednim linkiem tutaj ->
