COVID-19 i wojna wpłynęły na zaburzenie łańcuchów dostaw i reorganizację dystrybucji tak, aby być bliżej klienta. Jaką macie Państwo prognozę dla branży na najbliższe lata?

Szymon Mikołajczak, Senior Business Development Director, FM Logistic: Oba te zdarzenia, określane jako „czarne łabędzie”, w istotny sposób wpłynęły na globalne łańcuchy dostaw. Przed rokiem 2020 gospodarka światowa była w swym modelu nastawiona na globalne poszukiwania niskich kosztów i właśnie pod takim kątem, głównie opartym na zjawisku offshoring’u, projektowane były łańcuchy dostaw.

Szok wywołany najpierw przez COVID-19, a obecnie również przez wojnę w Ukrainie zmusza wiele firm do przewartościowania swoich strategii. Wspomina się o tak zwanym kompromisie pomiędzy przedpanemicznym modelem handlu międzynarodowego, a zupełnie protekcjonistycznym podejściem, które określa się, jako right-shoring. W swoim założeniu podejście to będzie skutkowało przewartościowaniem głównych determinantów, kształtujących strategię wielu firm, a co za tym idzie również łańcuchów dostaw.

Przede wszystkim główną rolę będzie odgrywało bezpieczeństwo, dlatego wiele firm zaczęło już proces dywersyfikacji ryzyka, a co za tym idzie skracanie łańcuchów dostaw. Wiele firm zmienia model z ‘just in time’ na ‘just in case’.

Dodatkowo, na łańcuchy dostaw wpływają rekordowe ceny paliw, zmniejszenie dostaw i możliwe przesunięcia tras transportowych. Klienci jednak nadal mają swoje oczekiwania. Jako operator logistyczny nie chcemy spekulować, gdzie branża znajdzie się za kilka lat, jesteśmy jednak przygotowani na wypadek wielu możliwych scenariuszy. Kolejne kryzysy uwypukliły wagę słabych punktów, o które należy zadbać w pierwszej kolejności. Mając to na uwadze w FM Logistic podjęliśmy to wyzwanie i naszym głównym celem jest wspieranie odpowiedzialnej konsumpcji oraz budowanie zrównoważonego wielokanałowego łańcucha dostaw dla i z myślą o naszych klientach.

Sieci FMCG od lat konsekwentnie inwestują w logistykę. Jaki model jest dzisiaj optymalny dla tego segmentu?

Ogromny popyt na żywność, napoje, chemię gospodarczą, czy kosmetyki sprawia, że ich sprzedaż stanowi główną część przychodów sklepów detalicznych. Sprawne uzupełnianie tego typu towarów na półkach jest zatem priorytetowym zadaniem. Kluczowa w tym obszarze okazuje się odpowiednio dopasowana logistyka FMCG. Właściwie zaprojektowane procesy logistyczne powinny w efektywny sposób odpowiadać potrzebom łańcucha dostaw, który w przypadku sieci detalicznych jest bardzo kompleksowy. Obecna sytuacja i wyzwania, przed jakimi stoi polska i europejska logistyka pokazuje,  jak istotne jest innowacyjne podejście do wdrażanych technologii oraz optymalne wykorzystanie wszystkich dostępnych zasobów. Dlatego warto, szczególnie obecnie, przy tak wysokim poczuciu niepewności, outsoursować przynajmniej część operacji logistycznych doświadczonym operatorom o pewnej skali działania. Bardzo często portfel partnerów też jest dywersyfikowany mitygując jeszcze bardziej ewentualne ryzyka. Niejednokrotnie dużym wyzwaniem były oczekiwania klientów względem rozwiązań automatyzujących procesy magazynowe, które często nie korelowały z długością zakładanego kontraktu. Obecnie obserwujemy dużą otwartość po stronie naszych długoletnich partnerów na współprojektowanie zaawansowanych rozwiązań, które pozwalają na osiągnięcie zakładanych celów w odpowiedniej perspektywie czasowej.

E-commerce rośnie w siłę, a szybka dostawa jest wyznacznikiem sukcesu. Jak ograniczyć koszty, także te  środowiskowe, ostatniej mili?

Tak, to prawda e-commerce rośnie w siłę, a okres pandemii skatalizował procesy cyfryzacji handlu, niektórzy mówią, że co najmniej o dekadę. Świadczyć może o tym fakt, że co piąty kupujący w sieci w czasie pandemii dokonał tego zakupu po raz pierwszy.  Istotnym czynnikiem jest tak zwana kwestia ‘customer experience’, gdzie liczy się szybka i bezproblemowa dostawa. Istotne jest więc odpowiednie zaprojektowanie całego systemu logistycznego, gdzie kluczową rolę grają odpowiednio ułożone procesy, jak również rozwiązania ostatniej mili. W obszarze magazynowym ważna jest kwestia zastosowania rozwiązań, które pozwolą klientom na optymalizację kosztów, ale przede wszystkim, dzięki ich elastyczności i skalowalności umożliwią stawienie czoła dynamice branży e-commerce.

Obszar ostatniej mili w obsłudze e-commerce jest szczególnie istotny. Ostatnie badania pokazują, że wśród Polaków największym zainteresowaniem cieszą się automaty paczkowe, które poza kwestią indywidualnych preferencji końcowego odbiorcy pozwalają również na coś, co jest olbrzymim wyzwaniem dla branży e-commerce, a mianowicie jej wpływu na środowisko.  Automaty paczkowe z uwagi na konsolidację zamówień pozwalają na redukcję śladu węglowego nawet o 75 proc. Jednakże nie wszystkie dostawy mogą być obsłużone poprzez maszyny paczkowe, dlatego alternatywą w obszarze zielonej ostatniej mili jest kwestia postawienia na transport zero lub niskoemisyjny. W FM Logistic zauważamy, że ten obszar jest bardzo ważny dla naszych partnerów, dlatego bazując na globalnych doświadczeniach Grupy FM rozwijamy zrównoważony transport miejski również w Centralnej Europie.

Jak technologie i automatyzacja zmienią logistykę i rynek pracy w tym sektorze? Jakie będą wzorcowe magazyny przyszłości?

Coś, co dla wielu z nas mogłoby być magazynem przyszłości okazuje się być teraźniejszością. Jest to głównie spowodowane wszystkimi obecnymi wyzwaniami, przed jakimi my, logistycy, musimy już obecnie stawać. Tu w sukurs przychodzi nam automatyka, robotyka, które pozwalają zaprojektować operacje logistyczne na magazynie tak, aby odpowiadały dokładnie potrzebom biznesów, jakie mają obsługiwać. Odpowiadając na pytanie nie odpowiem jak futurysta, ale jak logistyk: wzorcowy magazyn przyszłości to taki magazyn, który jest zaprojektowany w taki sposób, aby niezbędne do wykonania w nim procesy były optymalne kosztowo. Oprócz tego operacje te muszą też być odporne na różnego rodzaju ryzyka, dlatego też zapewne jeszcze dalej postępować będzie kwestia wspomnianej już automatyzacji i robotyzacji, a co za tym idzie pokusić można się o tezę, że magazyny zaczną również coraz częściej korzystać z dobrodziejstw takich obszarów, jak internetu rzeczy (IoT), Big Data, czy też sztucznej inteligencji.

Logistyka a ekologia - jakie rozwiązania to już must-have, a co pojawi się w niedalekiej przyszłości?

O logistyce i ekologii, ktoś mógłby powiedzieć ogień i woda. Jednakże moment, w którym znajdujemy się jest przełomowy i czas najwyższy zacząć działać. Dla FM Logistic jest to bardzo ważny obszar, w którym wspólnie z naszymi partnerami biznesowymi chcemy dokonywać zmian, które sprawią, że nasze łańcuch dostaw będą bardziej zrównoważone. Nasza strategia Supply Change zakłada między innymi, że do roku 2030 opracujemy projekt magazynu całkowicie neutralnego dla środowiska. W obszarze transportu natomiast założyliśmy, że do końca 2022 minimum 70 proc. naszej floty ma spełniać przynajmniej wymogi normy EURO 5, a w dłuższej perspektywie 20 proc. naszych przychodów ma być generowana poprzez usługi oparte na zrównoważonych rozwiązaniach. Obecnie, jako must-have określiłbym magazyny, który są certyfikowane w ramach LEED lub BREEM. Wszystkie nasze nowe jednostki, są już budowane zgodnie z tymi standardami. Wyposażamy nasze magazyny również w instalacje fotowoltaiczne. Pierwsze tego typu rozwiązania są np. w Błoniu, czy też we Mszczonowie w siedzibie FM Logistic. Wspomniana wcześniej zielona ostatnia mila również jest obszarem, gdzie w ramach Grupy stawiamy na zrównoważona logistykę miejską, która w Hiszpanii i Włoszech oparta jest na sieci magazynów miejskich i flocie niskoemisyjnej.

Również standardem moim zdaniem jest kwestia podejścia do problemu opakowań, szczególnie w obszarze e-commerce. Świadomość środowiskowa klientów kupujących w sieci jest zdecydowanie ponadprzeciętna, dlatego istotne jest wdrażanie rozwiązań, które są zrównoważone, jak chociażby unikanie folii, wypełniaczy z tworzyw sztucznych, czy chociażby wdrażanie rozwiązań, które w optymalny sposób dostosowują i tworzą opakowanie.

Jako ciekawostkę mogę powiedzieć, że pracujemy również nad wykorzystaniem tak zwanego „zielonego wodoru”, czyli wodoru wytworzonego poprzez odnawialne źródła, a który może np. posłużyć np. do zasilania wózków widłowych. W ubiegłym roku pierwsza tego typu instalacja została uruchomiona w Hiszpanii, kolejna planowana jest w tym roku we Francji. W Polsce nasza platforma w Wiskitkach również została zaprojektowana z podobnym zamysłem.

Wspomniał Pan o logistyce miejskiej. Dla kogo jest ta opcja?

Logistyka miejska to przede wszystkim logistyka ostatniej mili w obszarach zurbanizowanych. Z perspektywy Grupy FM, to odpowiedź na wyzwania, jakie rzuciły operatorom regulacje dotyczące historycznych centrów dużych miast jak chociażby Rzym, czy Madryt. Obecnie to rozwiązanie w perspektywie boomu e-handlu pozwala w optymalny i zrównoważony sposób podejść do dystrybucji ostatniej mili. Dostawy towarów stanowią aktualnie ok. 20 proc. ruchu miejskiego i odpowiadają za 30 proc. zanieczyszczeń. Średnio co dziesiąty mieszkaniec miasta otrzymuje jedną paczkę dziennie. Ponad jedna trzecia (37 proc.) zamawia także jedzenie do domu. Opracowanie bardziej optymalnego modelu logistycznego jest koniecznością.

Poza zero lub niskoemisyjną flotą pojazdów istotna jest tu też bliskość finalnych odbiorców, dlatego bardzo ważne jest posiadanie tak zwanych magazynów miejskich, czy też np. dark storów, które pozwolą na skrócenie czasu dostawy w obrębie miasta.

Chcąc wdrażać tę koncepcję usług  nie można zapomnieć o współpracy z władzami miejskimi i podejmowaniu wspólnych inicjatyw. Chodzi tu o takie działania, jak optymalizacja wykorzystania istniejącej infrastruktury miejskiej: korzystanie z buspasów podczas przewozu towarów w porze nocnej, transport multimodalny, zbieranie i udostępnianie danych na temat przestrzeni miejskich, by zapewnić lepsze planowanie tras przejazdu i śledzenie przesyłek. Takie projekty mogą znacznie usprawnić dostawy, ale też polepszyć komfort życia mieszkańców. FM Logistic uczestniczy już w takich inicjatywach  w Hiszpanii i Francji. Dlatego na pytanie, dla kogo mogę odpowiedzieć dla każdego z nas. Dlaczego warto? To wynika z kwestii zapotrzebowania na tak zwany q-commerce, czyli szybkie dostawy nawet w kilkanaście minut, które z natury są wysoce nieekologiczne, no chyba, że świadczy się te usługi w zrównoważony sposób tak jak to zakłada koncept FM Logisitc.