Plakaty składające się na serię „Polska” powstawały w latach 2012–2019. Jest to więc całość zamknięta, zawierająca 163 tytuły prezentowane na wystawie w Muzeum Plakatu w Wilanowie, Oddziale Muzeum Narodowego w Warszawie. Do kolekcji przekazał je Leszek Jamrozik, powiernik i kustosz spuścizny artysty.
Cykl „Polska” jest oryginalnym konceptem Ryszarda Kai. To zarazem diariusz podróży sentymentalnych z różnych okresów życia, jak i przywołanie prywatnych wspomnień artysty. W metodzie twórczej Kai dominującą rolę odgrywa humorystyczna metaforyka wizualna. Towarzyszy jej skłonność do posługiwania się plastycznym kalamburem, a na poziomie retoryki często pojawiają się metonimie, hiperbole i elipsy. Wiele odniesień nie jest formułowanych wprost.
Na poziomie warsztatu graficznego, obok malarskich gestów, materię przedstawień tworzą fotomontażowe inkrustacje, kolaże, kontaminacje, a nawet cytaty z prac Zbigniewa Kai, ojca artysty. Przypomina to trochę Hrabalowską „Piękną rupieciarnię”, dzieło pisarza niezwykle bliskiego duchowo naszemu artyście. Miejsca – bo to nie tylko miasta, miasteczka, dzielnice, wsie, ale także regiony, relikty geologiczne, rezerwaty przyrody, parki narodowe etc. – widziane są przez pryzmat osobistych wspomnień Kai. Następnie są przewrotnie rewaloryzowane i uzyskują niekiedy quasi-magiczną reprezentację.
Ta zmiana figur i konwencji, zmienność optyki widzenia czy przestawienie akcentów w dużym stopniu generowała popularność serii. Motywem osiowym jest sam tytuł „Polska” – graficznie potraktowany jako wielojęzyczna nazwa naszego kraju, zapisana w różnych alfabetach. To Polska jako całość – w domyśle prywatna ojczyzna – organizuje projekcję wspomnień artysty. Autor przedstawił zabawną grę form plastycznych, odwołującą się często do pospolitych skojarzeń z konkretną miejscowością, nie stroniąc także od charakterystycznych atrybutów kolorytu lokalnego, a nawet znaków ugruntowanej tam tradycji artystycznej.
Tworzeniu nowej identyfikacji miejsc, na przekór ich dotychczasowym wizerunkom, towarzyszyła równolegle osobista narracja w formie mikrohistorii, o jednoznacznie afirmatywnej wymowie, zamieszczonych na stronie autorskiej na Facebooku. Ich nowe odczytanie było osnute na zaskakujących powiązaniach i zabiegach formalnych, a także na odkrywaniu walorów tkwiących w szczegółach, które niekiedy można przeoczyć lub nigdy ich nie rozpoznać.
O artyście
Ryszard Kaja był malarzem, scenografem, grafikiem, ilustratorem, fotografem oraz projektantem kostiumów, wnętrz i opraw plastycznych wystaw. Studiował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu (obecnie Uniwersytet Artystyczny). Dyplom z malarstwa obronił w pracowni Norberta Skupniewicza w 1984 roku. Był głównym scenograf w Teatrze Wielkim w Łodzi, Operze i Operetce w Szczecinie i Teatrze Wielkim im. Stanisława Moniuszki w Poznaniu, projektował także kostiumy. Współpracował z Operą Wrocławską, Polskim Teatrem Tańca, Teatrem Muzycznym w Łodzi, Operą Narodową w Warszawie oraz wieloma instytucjami zagranicznymi – we Francji, Niemczech, Brazylii, Argentynie, Izraelu i Egipcie. Stworzył ponad dwieście scenografii do spektakli teatralnych, operowych, baletowych, także telewizyjnych i filmów. Od lat 80. projektował plakaty, głównie teatralne. Sławę i popularność przyniosła mu seria zatytułowana „Polska”. Kaja zajmował się także projektowaniem wnętrz m.in. pasażu w Starym Browarze w Poznaniu i scenografii wystaw, głównie dla Muzeum Narodowego w Poznaniu. Brał udział w licznych zbiorowych wystawach plakatów, był laureatem wielu nagród i wyróżnień. Pracował też jako juror cyklicznych
konkursów w dziedzinie plakatu.
Kurator wystawy: Mariusz Knorowski
Wystawie Polska. Ryszard Kaja (1962-2019) towarzyszy program edukacyjny.
Wystawa w Muzeum Plakatu w Wilanowie
Oddział Muzeum Narodowego w Warszawie
POLSKA. RYSZARD KAJA (1962–2019)
2 lipca – 31 października 2021 roku
Dodaj komentarz
Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.