Opis
Ujawnienie w obrębie dawnego jeziora Nidajno na Mazurach depozytu unikatowych elementów uzbrojenia i osobistego wyposażenia wojowników, datowanych na okres rzymski, stanowi niewątpliwie jedno z najbardziej spektakularnych i zarazem nieoczekiwanych odkryć archeologicznych dokonanych na terenie ziem polskich w tym stuleciu. (...) Zaprezentowane zagadnienie ma ogromną wartość źródłową i potężny potencjał poznawczy, który został w znacznej mierze przez autorkę wyeksponowany. (...) Reasumując, należy stwierdzić, że przedstawiona do recenzji monografia pióra fani dr Aleksandry Rzeszotarskiej-Nowakiewicz, stanowi niezwykle wartościową próbę opracowania i zinterpretowania unikatowego zespołu zabytków pochodzących z bagna Nidajno.
dr hab. Judyta Rodzińska-Nowak
prof. UJ, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Przedstawiono mi do oceny bogato ilustrowany „maszynopis” opracowania jednego z najbardziej sensacyjnych odkryć, jakich dokonano w środkowej Europie w obecnym stuleciu. Nie ma też chyba bardziej oczekiwanej książki, która przecież w istotny sposób zmieni nasze postrzeganie problematyki późnej starożytności. (...) Otrzymaliśmy – powtórzę użyte już określenie – niezwykle erudycyjne dzieło, budzące podziw zakresem przeprowadzonych studiów i ogromem pracy, jakim obłożone zostały wnioski końcowe.
prof. dr hab. Andrzej Kokowski
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Spis treści
OD AUTORKI
ROZDZIAŁ 1: WSTĘP
1.1. Cel i zakres pracy
1.2. Styl i analiza stylistyczna – wprowadzenie
1.3. Stan badań nad problematyką stylów zdobniczych w środkowo- i północnoeuropejskim Barbaricum i nad kulturowym kontekstem ich funkcjonowania w późnej starożytności
ROZDZIAŁ 2: HISTORIA ROZPOZNANIA STANOWISKA.
2.1. Do roku 2010
2.2. Od roku 2010
ROZDZIAŁ 3: PODSTAWA MATERIAŁOWA
3.1. Ogólna charakterystyka znalezisk z Nidajna
3.2. Katalog znalezisk będących podstawą definicji stylu Nidajno
Nr 1. Sprzączka ze skuwką
Nr 2. Fragment sprzączki
Nr 3. Okucie ze wzorem zoomorficznym („okucie z lwem”)
Nr 4. Okucie ze wzorem zoomorficznym („okucie z parą zwierząt”)
Nr 5. Okucie ze wzorem zoomorficznym („okucie z ogonem”)
Nr 6. Okucie ze wzorem geometrycznym
Nr 7. Duże okucie ze wzorem zoomorficznym („okucie z bestiami”)
Nr 8. Duże okucie ze wzorem antropo- i zoomorficznym („okucie palmetowe”)
Nr 9. Okucie z uszkiem
Nr 10. Rozdzielacz rzemieni
3.3. Zestaw wydzielonych zabytków towarzyszących, niebędących wyznacznikami stylu Nidajno
Nr 11. Złote okucie szyjki pochwy miecza
Nr 12. Złote okucie jelca miecza
Nr 13. Pacior mieczowy z kwarcytu
Nr 14. Srebrna, złocona figurka ptaka na żelaznej tulei
Nr 15. Fragment srebrnej, pozłacanej falery
Nr 16. Srebrna sprzączka ze skuwką
3.4. Technologia wykonania paradnych przedmiotów z Nidajna
Niello
ROZDZIAŁ 4: ANALIZA STYLISTYCZNA
4.1. Technologiczne i warsztatowe elementy stylistyki
4.1.1. Stemple
4.1.2. Zestawienie różnokolorowych powierzchni – efekt wielobarwności
4.2. Analogie stylistyczne
4.2.1. Okucia pasów z Barbaricum
4.2.2. Okucia rzymskich oficerskich pasów wojskowych (cingula)
4.2.3. Okucia rzymskich pochew mieczy z niello
ROZDZIAŁ 5: Analiza ikonograficzna
5.1. Okucie palmetowe (nr 8)
Motyw palmety
Motyw wolut z ptasimi głowami rozciągniętej skóry zwierzęcej
Symbolika tarcz i skóry zwierzęcej
Motyw ludzko-końskiej hybrydy
Gryllos klasyczny
Gryllos jako motyw zdobniczy wyposażenia paradnego
Motyw figuralnych przedstawień antropomorficznych w aedicula
Motyw lunarny
5.2. Okucie z pięcioma bestiami (nr 7)
Motyw gonitwy zwierząt / polowania
Elementy wojskowego wyposażenia osobistego
Naczynia prowincjonalnorzymskie
Elementy paradnego wyposażenia z motywem gonitwy zwierząt w kontekście wyrobów barbarzyńskich
Motyw „smoka”
5.3. Okucia z wyobrażeniami zoomorficznymi
Motyw lwów
Motyw ryby
Motyw ptaków
5.4. Symbolika przedstawień
5.5. Konkluzje
ROZDZIAŁ 6: Analiza wydzielonych zabytków towarzyszących
6.1. Złote okucia miecza
6.2. Figurka ptaka
6.3. Falera pudełkowa
6.4. Sprzączka z ramką o graniastym przekroju
6.5. Rozdzielacz rzemieni
ROZDZIAŁ 7: Funkcja i użycie okuć z Nidajna
ROZDZIAŁ 8: Datowanie elementów paradnego wyposażenia z Nidajna
8.1. Sprzączki dekorowane
8.2. Inne sprzączki
8.3. Zapinki
8.4. Ostroga
ROZDZIAŁ 9:
Styl Nidajno jako zjawisko kulturowe i artystyczne: definicja stylu
ROZDZIAŁ 10: Styl Nidajno: geneza zjawiska, zasięg i skala jego oddziaływania, skutki kulturowej interakcji w Barbaricum
10.1. Kontynuacja w sztuce prowincjonalnorzymskiej?
10.2. Kontynuacja w sztuce barbarzyńskiej (germańskiej)?
10.3. Kulturowy i polityczny kontekst pojawienia się zestawu z Nidajna na Mazurach i szlaki komunikacyjne w tej części Barbaricum w starożytności
10.4. Skutki pojawienia się fenomenu z Nidajna na Mazurach dla środowiska bałtyjskiego i germańskiego
Skutki społeczne u Bałtów
Problem kontynuacji rytuału
Późniejsze kontakty grupy olsztyńskiej
ZAKOŃCZENIE I POSTULATY BADAWCZE BIBLIOGRAFIA
SUMMARY
- Introduction
- History of study of the site
- Material basis
- Stylistic analysis
- Iconographic analysis
- Analysis of separate accompanying artefacts
- The function of fittings from Nidajno
- Chronology of the finds from Nidajno
- The Nidajno style as a cultural and artistic phenomenon. Style definitione
- The Nidajno Style: the context of the birth of the phenomenon, the scope and scale of its impact, the effects of cultural interaction in Barbaricum
INDEKS GEOGRAFICZNY
INDEKS OSOBOWY
INDEKS ETNONIMÓW
INDEKS TEONIMÓW
Styl Nidajno Źródła, inspiracje i przykłady rzymsko-barbarzyńskiej koncepcji zdobniczej z późnej starożytności
