Teizm [gr. Θεός (theos) ‘Bóg’] – doktryna twierdząca, że istnieje jeden, osobowy Bóg, który w sposób wolny stworzył wiat, kieruje nim i podtrzymuje go w istnieniu, a także może w nim się objawiać poprzez cuda i znaki. Termin został użyty po raz pierwszy przez Ralpha Cudwortha w The true intellectual system of the universe: the first part, wherein all the reason and philosophy of atheism is confuted and its impossibility demonstrated. London 1678, jednak elementy doktryny t. można znaleźć już u filozofów greckich. W cisłym sensie teizm pojawia się u Filona z Aleksandrii, w. Ireneusza, i Klemensa Aleksandryjskiego. Bóg Stwórca jest immanentny w stworzeniu jako przyczyna sprawcza, celowa i wzorcza, zachowując jednak transcendencję wbrew panteizmowi i panenteizmowi. Wbrew deizmowi teizm przypisuje Bogu nie tylko działalno ć zachowującą wobec Stworzenia, lecz także Opatrzno ć wobec poszczególnych ludzi oraz możliwo ć specjalnych interwencji boskich, w postaci Objawienia religijnego lub dokonywania cudów. B. jest pojęty jako istniejący w sobie, bez początku i możliwo ci zaprzestania istnienia, prosty, niematerialny i nierozciągły, pozbawiony przypadło ci, wieczny, niezmienny, niepodległy wpływom, wolny, wszechobecny, wszechwiedzący, doskonale dobry, źródło dobra i porządku moralnego oraz mogący uczynić wszystko. W ramach namysłu nad teistyczną koncepcją Boga, dokonywanego w filozoficznej teologii, dyskutuje się nad znaczeniem poszczególnych atrybutów, spójno cią tej koncepcji Boga oraz argumentami za Jego istnieniem, i posiadaniem przezeń tak czy inaczej pojętej natury. Niektórzy autorzy odmawiają B. pewnych atrybutów, wprowadzając ich zmodyfikowane odpowiedniki. Dlatego obok teizmu, zwanego przez nich klasycznym, wyróżniają t. neoklasyczny, teizm otwarty etc. Morris, Thomas V., Our Idea of God. Notre Dame: University of Notre Dame Press 1992. Swinburne, Richard, Spójność teizmu, tłum. T. Szubka, Kraków 1995. Wierenga, Edward R., The Nature of God: An Inquiry into Divine Attributes, Ithaca: Cornell University Press 1989. DEIZM, TEODYCEA, TEOLOGIA FILOZOFICZNA, OPATRZNO Ć, CUD, ATEIZM, PANTEIZM, PANENTEIZM, ATRYBUTY BOGA.