Wersja dłuższa hasła, które ukazało się jako Adams Robert Merrihew, w: T. Gadacz, B. Milerski (red.), Religia. Encyklopedia PWN, Warszawa 2001, tom.1, s. 52-53. Robert Merrihew Adams, ur. rześ ia roku Filadelfii w Pensylwa- ii, U.S.A. A erykański filozof a ality z y zaj ują y się, opró z filozofii religii, etyką i metaetyką, etafizyką z ł. o tologią odal oś i oraz historią filozofii o ożyt ej. W latach 1955-59 studiuje a U i ersyte ie Pri eto A.B., filozofia , astęp ie Mansfield College w Oxfordzie w latach 1959-1961 (B.A., teologia, 1961; M.A., 1965). W u zy się latach 1961- Se i ariu Teologi z y Pri eto B.D. zaś od 1965 do 1968 w Uniwersytecie Cornell (M.A. 1967; Ph.D., filozofia, 1969). 10 czerwca roku poślu ia Marily A pastor prez iteriański McCord, obecnie M. A. McCord Adams. W latach 1962- Mo tauk Co u ity Chur h, Mo tauk, Ne 1968-1972 wykłada filozofię a U i ersyte ie Mi higa A Ar or, skąd prze osi się do Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles, gdzie pozostaje do roku jest profesore i . roku. Od tegoż filozofii i studió religijnych w Uniwersytecie Yale. W teologii filozoficz ej łą zy realiz ia się York. W lata h z u iarko a y s epty yz e , o przeja- uz a iu, iż ie dyspo ujemy tu, tak jak i w metafizyce, ostatecznie roz- strzygają y i do oda i. Nie z a zy to, iż ie łaś i e jest posiada ie tr ały h i y h przeko ań religij y h przeciwko racjonalizmo i oraz, iż przeko a ia takie ogą yć ra jo al e. Jest autore tz . „di i e o jed ej z ardziej i teresują y h a d ethi s” , która ide tyfikuje istotę zła ocie ersji teorii ety znej oral ego z łas oś ią bycia sprzecznym z nakazami kochają ego Boga. Ada s argu e tuje, iż etyka teomicza, ie zaś hetero o i z a, z ajduje uzasad ie ie pogodze ia z łaś i ie pojętą auto o ią. Od oła ie się do ko hają ego Boga oddala zarzut ar itral oś i or Jest z ole ikie etycznych. uzasad ia ia przeko ań religij y h poprzez kumulowanie mo- y posz zegól y h argu e tó . Jed y koncepcjami etycz y i, argu e t retycz y h argu e tó ety z ą ają argu e ty au za iu hrześ ijańskim i jest do z z propo o a y h jest, ś iśle z iąza y z jego oral y z atury do ra i zła. Należy o do grupy teo- oral oś i, które za ierają o aj iej jed ą przesła kę ykazać pra dę lu pra dopodo ieńst o przeko a ia religij ego. O ile oral e sta o ią jedy ie dodatko e ra je za ist ie ie Boga, to prakty z y argument moralny posiada duże z a ze ie dla zaakceptowania przekonania o dobroci 1 Wersja dłuższa hasła, które ukazało się jako Adams Robert Merrihew, w: T. Gadacz, B. Milerski (red.), Religia. Encyklopedia PWN, Warszawa 2001, tom.1, s. 52-53. Boga. I e z roz ija y h argu e tó to argu e t z jakoś i fe o e al y h oraz tz . do ód o tologi z y A zel a, który został przez Ada sa sfor alizo any. W aż y artykule z dziedzi y teody ei ”Must God Create the Best?” The Philo- sophical Review, LXXXI (1972)) argumentuje, iż poglądy ety z e judeo hrześ ijańskiej tradycji religij ej ie po iągają za so ą t ierdze ia, iż oral ie dosko ały spra st arzać jedy ie ajlepszy ze ś iató ajlepszy s oje poglądy ak e tuje oral ej. Do odzi, że o ile Bóg ie dopuś ił y do zajś ia przeszły h ypadkó oso y jest artoś io e jako ałość ie zła . Odrzu a ożli y. Uzasad iają iłość Boga do ko kret y h st orzeń i łaska ość Boga jako istotny element dosko ałoś i ie st orzył jej jaki potrafi lu a musi zła, to aktualnie ist ieją e oso y ie zaist iały y. O ile ży ie da ej oże o a iesprze z ie sta iać Bogu zarzutu, iż ś ie ie, gdzie takie zło ie ożli ość aru ko e doty zą e ystąpiło tz . egzyste jal y pro le iedzy pośred iej Boga t ierdzą , iż tz . ko trfaktyczne okresy ol y h działań ie są prawdzi e. Bóg ie oskarża y, iż ieposłużył się iedzą uprzed ią do oże dlatego yć ol y h i za sze zy ią y h do ro stworzeń. Ostate z ie teody ea zależy jed ak także od przesłanek czerpanych z eschatologicznej wiary w doskonale dobrego i zdolnego do zy ie ia udó Boga u iarko a y sceptycyzm). Wyjaś iają dlaczego iara, która ie jest podda a ezpośredniej kontroli woli, uważana jest za moralnie chwale ą zau aża, iż ra jo al ość, z jaką utrzy y a e są róż e przeko a ia religij e ie jest aj aż iejszą i h i przy in ego rodzaju poz a iu, zęsto iększe z a ze ie Ist ieją li z e przykłady iepo odzeń poz a oli są oral ie aga artoś ią. W ty a popra ypadku, tak jak ość przeko a ia. zy h, które ie ędą podda e ko troli e. Najgłę szą posta ią ie iary hrześ ija i a ie jest rak ak- ceptacji pewnych przeko ań, le z rak zaufa ia i przylg ię ia ser e do pra dzi oś i tego, co uznaje za prawdziwe, jako o ja io e przez Boga. W „Finite and Infinite Goods” (1999) Adams bada z perspektywy teistycznej stosunki jakie za hodzą iędzy etyka i religią. Bliższy ra zej ety e klasy z ej, iż utylitaryz o i zy deo tologiz o i, t ierdzi, iż iłość do tego o dosko ałe, przeja iają a się i . z i Boga, stanowi najbardziej podsta o ą e hę ży ia ludzkiego. 2 Wersja dłuższa hasła, które ukazało się jako Adams Robert Merrihew, w: T. Gadacz, B. Milerski (red.), Religia. Encyklopedia PWN, Warszawa 2001, tom.1, s. 52-53. Bibliografia: The Virtue of Faith and Other Essays in Philosophical Theology (New York: Oxford University Press, 1987). Finite and infinite Goods. A Framework for Ethics. (New York: Oxford University Press 1999) "An Anti_Molinist Argument," Philosophical Perspectives, V (1991), ss. 343-53. "Moral Faith," The Journal of Philosophy, 92 (1995), ss. 75-95. 3 Religia. Encyklopedia PWN 12.01.2004 Adams [äḍ mz] Robert Merrihew, ur. 8 IX 1937, Filadelfia (Pensylwania), amer. filozof analityczny; zajmuje się filozofią religii, etyką, metaetyką, metafizyką (zwł. ontologią modalności) oraz historią filozofii nowoż.; 1962–65 był pastorem prezbiteriańskim w Montauk (stan Nowy Jork); 1968–72 wykładał filozofię na uniw. Michigan w Ann Arbor, 1972–93 na Uniw. Kalifornijskim w Los Angeles; od 1993 prof. filozofii i studiów rel. na uniw. Yale. W teologii filoz. łączy realizm z umiarkowanym sceptycyzmem; twierdzi, iż nie dysponujemy, podobnie jak w metafizyce, ostatecznie rozstrzygającymi dowodami. Nie oznacza to, że niewłaściwe jest posiadanie trwałych i mocnych przekonań rel. oraz że przekonania takie nie mogą być racjonalne. Jest autorem jednej z bardziej interesujących wersji teorii etycznej divine command ethics [‘etyki bożych przykazań’], która istotę zła moralnego utożsamia z przeciwstawianiem się nakazom kochającego Boga. Według A. etyka teonomiczna, a nie heteronomiczna, znajduje uzasadnienie w nauczaniu chrześc. i jest do pogodzenia z właściwie pojętą autonomią. Odwołanie się do kochającego Boga oddala zarzut arbitralności norm etycznych. A. jest zwolennikiem uzasadniania przekonań rel. poprzez kumulowanie siły poszczególnych argumentów. Jednym z nich, ściśle związanym z jego koncepcjami etycznymi, jest argument moralny z natury dobra i zła; należy on do grupy teoret. argumentów z moralności, które zawierają co najmniej jedną przesłankę etyczną i mają wykazać prawdę lub prawdopodobieństwo przekonania religijnego. O ile argumenty moralne stanowią jedynie dodatkowe racje za istnieniem Boga, praktyczny argument moralny posiada duże znaczenie dla zaakceptowania przekonania o dobroci Boga. Argument z jakości zjawiskowych oraz tzw. dowód ontologiczny św. Anzelma A. poddał formalizacji. W artykule z dziedziny teodycei Must God Create the Best? („The Philosophical Review” 1972 nr 81) A. argumentuje, że poglądy etyczne judeochrześc. tradycji rel. nie pociągają za sobą twierdzenia, iż moralnie doskonały sprawca może stwarzać jedynie najlepszy ze światów, jaki potrafi, lub najlepszy możliwy. Uzasadniając swoje poglądy, akcentuje miłość Boga do konkretnych stworzeń i jego łaskawość jako istotny element doskonałości moralnej. Dowodzi, że o ile Bóg nie dopuściłby do pojawienia się zła, aktualnie istniejące osoby nie zaistniałyby. Jeśli życie danej osoby jest wartościowe jako całość, nie może ona niesprzecznie stawiać Bogu zarzutu, iż nie stworzył jej w świecie, w którym takie zło nie wystąpiło (tzw. egzystencjalny problem zła). A. odrzuca możliwość pośredniej wiedzy Boga, twierdząc, iż tzw. kontrfaktyczne okresy warunkowe dotyczące wolnych działań nie są prawdziwe. Dlatego Bóg nie może być oskarżany, że nie posłużył się wiedzą uprzednią w stosunku do wolnych i zawsze czyniących dobro stworzeń. Ostatecznie teodycea zależy jednak także od przesłanek czerpanych z eschatologicznej wiary w doskonale dobrego i zdolnego do czynienia cudów Boga (umiarkowany sceptycyzm). Wyjaśniając, dlaczego wiara, która nie jest poddana bezpośredniej kontroli woli, uważana jest za moralnie chwalebną, twierdzi, iż racjonalność, z jaką utrzymywane są różne przekonania rel., nie jest najważniejszą ich wartością. W tym wypadku często większe znaczenie ma poprawność przekonań. Istnieją liczne przykłady niepowodzeń poznawczych, które nie będąc poddane kontroli woli, są moralnie naganne. Najgłębszą postacią niewiary chrześcijanina nie jest brak akceptacji pewnych przekonań, lecz brak zaufania do prawdziwości tego, co jest objawione przez Boga. The Virtue of Faith and Other Essays in Philosophical Theology, New York 1987 An anti-molinist Argument, „Philosophical Perspectives” 1991 nr 5 Moral Faith, „The Journal of Philosophy” 1995 nr 92. Marek Pepliński Religia. Encyklopedia PWN. T. 1 © Wydawnictwo Naukowe PWN SA strona 1